Organik Sediment
  Hücreler
  Silendirler
  Mikroorganizmalar
  Diğerleri
İnorganik Sediment
  Kristaller
  Diğerleri
HÜCRELER
1-Epitel

İdrar sedimentinde kaynaklandığı yere göre 3 çeşit epitel bulunabilir: 

a.Yassı Epitel (Skuamöz Epitel)
Üriner yolun son kısmı olan üretra ve kadında vagina kontaminasyonu kaynaklıdır.

İdrarda en yaygın bulunan epitel hücreleridir.

Sedimentte görünümü:

Çok büyük olup (idrar mikroskopisinde görülen en büyük hücre), küçük (hücreye göre çok küçük) ve tek çekirdekli, iri sitoplazmalı, yassı, düzensiz sınırları bulunan hücrelerdir. Bazılarında çift çekirdek görülebilir (süperfisial skuamöz hücreler; 0005 ve 0006 numaralı fotoğraflar).

Klinik Yorum:

Arttığı durumlar:

  Vaginal kontaminasyon

  Üretrovaginal veya üretrovezikal fistül

  Üretrit (Özellikle erkekte orjini sadece üretra mukozasından aldığından, lökosit ile beraber bulunursa üretra mukozası iltihabı düşünülür.)

0001

0002

0003

0004

0005

0006

0007

 
b.Böbrek Epiteli (Renal Tübüler Epitel)
Böbrek korteks ve medullasındaki tübülleri oluşturan epitelden kaynaklıdır.

Protein miktarı yüksek ve silendirlerin görüldüğü idrarda daha sık görülür.

Sedimentte görünümü:

Küçük, yuvarlak, çok köşeli (poliglonal) 'dir. Lökositlerden biraz büyük olup, granüler ve yassı epitel hücresine göre büyük bir çekirdeği bulunur. Dansitesi düşük bir idrarda lökositlere çok benzer.

Klinik Yorum:

Arttğı durumlar:

  Yenidoğanda (böbrek tubululeri sürekli rejenere olduğundan)

  Böbrek rahatsızlıklarında özellikle akut dönemde görülür. (akut tubuler nekroz, akut glomerülonefrit, transplantasyon)

  Nefrotik sendromda tubulüs hücreleri içinde yağ damlacıkları bulunur. (Lipidüriye bağlı kolesterol-trigliserdi içeriği tubuler epitel sitolazmasında bulunur. Buna oval yağ cisimleri (oval fat bodies) denir)

0008

0009

0010

0011

0012

0013

   
c.Değişici Epitel (Transisyonel veya Ürotelial Epitel)
Böbrek pelvisinden üretranın distal 1/3 uç kısmına kadar üriner sistemin büyük çoğunluğunun iç yüzeyini döşeyen epitelden kaynaklıdır.

Sedimentte görünümü:

Merkezi nükleuslu, füsiform (sferik, poliheral, iğ şeklinde, armudumsu, değişik şekillerde) sitoplazmalı epiteldir. Mesaneden gelenler daha çok köşeli-iri - pul gibidir.

Klinik Yorum:

Arttığı durumlar:

  Üriner sistem inflamatuvar hastalıklar

  Travmaya bağlı (sistoskopi)

  Mesane kanseri

  Kadınlarda fallop ve Bartholin kaynaklı hastalıklarda görülür.

 0020

 0021

 0022

 0023

 0024

 0025

 0026

 0027

2-Lökosit
Glomerülden ya da üriner sistem mukozasından (makrofajlar) geçen hücrelerden kaynaklıdır.

Sedimentte görünümü:

Eritrositlerden daha büyük, yuvarlak, renksiz- bazen yeşilimsi renkte, içlerinde çekirdekleri ve granüllerin görülebildiği hücreler.

Sternheimer Malbin Boyası ile pembeye boyanır.

Granüllü çekirdeği asit/ dansitesi yüksek idrarda net, kuvvetli alkali/ dansitesi düşük idrarda belirsizdir.

Bol lökosit içeren idrar uzun süre bekletilirse lökositler dejenerasyona uğrar. Hatta tamamen parçalanır. Ve mikroskopta beyaz-sarı arası renkte fosfata benzer sediment görülür. Bu sediment asetik asit ilave edilirse fosfat varsa kaybolur.

Bol lökosit ve eritrosit içeren idrarda albumin (idrar çubuğu ile +, ++ proteinüri saptanır) idrar santrifüj edildikten sonra aranmalıdır. Yine pozitif veriyorsa bu böbreğe bağlı albumindir.

Bol lökosit içeren idrar bulanık görülür (idrar). Bu idrarın kimyasına santrifüj edildikten sonra bakılması daha sağlıklıdır.

Glitter hücreler: Sitoplazmasında normalden büyük yuvarlak çekirdekli- hareketli granüller içeren lökositler (polimorf nüveli lökosit). Üriner sistem enfeksiyonlarında (A.piyelonefrit) görülür.

Eritrositler ve epitel hücreleri ile idrara %5’lik asetik asit damlatılırsa parçalanınca ayrılırlar.

Klinik Yorum:

  İdrarda her sahada 5 adet bulunması normal kabul edilir.

  5-10 adet lökosit şüphelidir hastanın kliniğine göre değerlendirilir.

  İdrarda her sahada 10 adet üstünde lökosit geçmesine piüri denir.

  50 adet lökosit akut bakteriyal enfeksiyonu gösterir (idrara cerahat çıkması).

Attığı durumlar:

Lökosit kaynağını saptamak zordur. Endoskopi ile mesane ve her iki üreterden alınan idrar örneğinden lökosit kaynağı saptanabilir.

  İdrar kaynaklı olmayan piüri:

  Kontaminasyon (Kadınlarda vagina sekresyonunun (lökore) idrara karışması durumunda da lökosit görülür)

  Reaktif piüri (Akut ve kronik apandisitlerde)

  Bakteriürili piüri

  Üriner sistem enfeksiyonları (piyelonefrit, sistit, üretrit)

  Bakteriürisiz (steril) piüri

  Tbc

  Taş

  Analjezik nefropatisi

  Mesane irritasyonu, Mesane tümörü

  Glomerülonefritler

  Antibiyotik tedavisindeki üriner enfeksiyon

  Böbrek transplantasyonu (lenfosit infiltrasyonuna bağlı)

  Yüksek ateş

  Piürisiz bakteriüri

  Kronik üriner enfeksiyon

  Beklemiş idrar (Oda sıcaklığında alkali hale gelmiş)

  Kontaminasyon (Dışardan bulaşma)

  Asemptomatik bakteriüri (hamilelerde- küçük kızlarda)

0028

0029

0030

0031

0032

0033

   
3-Eritrosit

Glomerülden ya da diğer üriner sistem mukozasından kanamayla geçen hücrelerden kaynaklıdır.

Sedimentte görünümü:

Küçük, yuvarlak, ortası çökük olabilen, şeffaf- beyaz-gri- yeşil renkte, mikroskobun mikrovidası oynandığında çift kenarlı görülür.

Dansitesi yüksek(konsantre) idrarda büzülür (kollabe olur), küçük ve bazen dikenli-çentikli- kenarları flu görülür, dansitesi düşük (dilüe) idrarda şişer ve büyük görülür.

Uzun süre bekleyen idrarda hemoglobin hücreden dışarı çıkacağından renksiz diskler (gölge hücreler) şeklinde görülür. Bu durumda tanınması da zorlaşabilir (oval- armut vs şeklinde, çeşitli boyutlarda olur), Kimyasal inceleme (idrarda serbest hemoglobin saptanır) yapılır.

Klinik Yorum:

Erkekte hiç görülmez, kadında her sahada 5 adet eritrosit normal kabul edilir. Bazı kaynaklara göre kadında adet kanaması dışı günlerde idrarda eritrosit görülmez.

İdrara kan geçmesine hematüri denir. İki tiptir:

  Mikroskopik hematrüri: Her sahada 20 adet altında eritrosit bulunması.

  Makroskopik (gross) hematüri : Her sahada 20 adet üstünde eritrosit bulunması. İdrarın rengi değilmesi için 500mL idrara 2mL kan karışması yeterlidir. İdrar asitse kahverengi (cola ya da çay rengi) (hemoglobin hematine dönüşür)(idrar beklemişsi), alkali ise kırmızı (yıkanmış et suyu- bulanık kırmızı) (idrar taze ise) olarak görülür.

Arttığı durumlar:

  İdrarı kırmızıya boyayan (hematüri olmayan) durumlar:

  Pigmentüri

  Porfirinüri

  Hemoglobinüri

  Miyolobinüri

  Besinler

  İlaçlar (nitrofurantoin, primakin, klorokin, ibuprofen, indandione (antikoagülan), fenolftalein, levodepo, fenasetin, kinin, rifampisin, cascara (müshil))

  Fizyolojik hematüri durumları:

  Menstrüel kanama

  Ağır egzersiz

  Patolojik hematüri durumları:

Renal Sebepler

  Glomerüler: Glomerüler (böbrek) kaynaklı hematüride; 1. eritrosit silendiri 2. eritrosit morfolojisi (uzun- çetrifilli yol izlediğinden şekli bozukluğu=dismorfoloji olur ) 3. birlikte proteinüri ve şekilli elemanlar da bulunur. İdrar taze olmalıdır (yoksa silendirler bozulur).

  Primer

  Sekonder

  Nonglomerüler

  İnfeksiyon (piyelonefrit, tbc, viral, leptospira)

  Malformasyon (kistik, vasküler)

  İskemik (kortikal emboli, papiller nekroz (NSAİ ilaçlar), arteryel tromboz, venöz tromboz)

  Travma

  Hipersensivite (vaskülit, allerjit (penisilin, sefalosporin, fenindion, fenitoin) nefrit)

  Koagülopati (hemofili)

  Hemoglobinopati (orak hücreli anemi)

Postrenal

  Mekanik (taş, sonda, obstruksiyon, reflux)

  Enfeksiyon (sistit, epididimit, üretrit)

  Neoplazma

  Diğerleri (endometriosis)

Sıklığa göre: Akut üriner enfeksiyon (%25), Taş (%20), Glomerülonefrit (%20), Neoplazma (%15), Prostat hipertrofisi (%10), Diğerleri (%10)

Ayırıcı tanıda önemli noktalar:

Eritrosit silendiri böbrek kaynaklı olduğunu gösterir.

Taze kırmızı-berrak hematüri idrar alt üriner sistemi, kahverengi- çay rengi- puslu görünümde üst üriner sistem kaynaklıdır.

İdrarın başı ve sonunda taze kan alt üriner sistemi (mesane- prostat) kaynaklı, homojen tüm idrar boyunca kanama üst üriner sistemi olduğunu düşündürür.

Porsiyon Testi: Hastanın ilk- orta- son idrarı ayrı kaplara yaptırılır.

  İlk porsiyonda kanama: üretra kaynaklı

  Üç porsiyonda da kanama: Böbrek - üreter kaynaklı

  Sonda ile gelen idrarda kan mesane ve öncesindeki kanamayı gösterir.

Uzun pıhtılar üreter kaynaklıdır.

Piüri+ hematüri enfeksiyon, Piüri+ hematüri+ kristalüri taşı, bel ağrısı+ hematüri neoplazm- polikistik böbrek- pyelonefrit- akut obs., pubis üstü ağrı+ hematüri mesane kaynaklı, doku parçaları- taş+ hematüri papilla nekrozu, ciltte kanama- ekimoz- dişeti kanaması+ hematüri koagülopati düşündürür.

Ani hematüri İYE, travma, egzersiz, nefrotoksik ilaçlar düşündürür.

Anamnezde Afrika- Ortadoğuya seyahat schistosomayı düşündürür.

Ailevi anamnez sistin taşları- polikistik börek- herediter nefrit- benign ailevi hematüri düşündürür.
Diğer durumlarda ileri tetkikler yapılır. (Lab, USG, İVP, CT...)

 0034

 0035

 0036

 0037

 0038

 0039

 0040

 0041

4-Oval Yağ Cisimleri

Renal tübüler hücrelere yağ damlacıklarının girmesiyle oluşur.

Sedimentte görünümü:

Basit ışık mikroskopunda görülür. Karanlık saha gerekmez.

Klinik Yorum:

Nefrotik sendrom için patognomoniktir.

0014

0015

0016

0017

0018

0019

   
5-Sperm Hücreleri
Özel şekillidir (hücrenin bir ucunda kuyruk var). Taze idrarda hareketlidir, fakat idrarın düşük pH'ı nedeniyle spermler hareket yeteneğini kaybederler.

Klinik Yorum:

  Fizyolojik: Gece emisyonları, epilepsi nöbeti sonrası, coitus sonrası görülür.

  Patolojik: Retrograd ejakülasyonun göstergesidir. Prostat- testis- vesiculo seminalis hastalıkları/ operasyon sonrasında, diabetik nöropatide, sempatolitik ilaçlar, medüllo spinalis patolojilerinde görülür

0082

0083

   
6-Tümör Hücreleri
Multipl miyelomlu hücrelerde %60'ında idrarda plazma hücreleri bulunmuştur.

Tüm idrar yolu tümörlerinde (hipernefromada, mesane tümörleri) saptanabilir.
 
 
 
 

Tüm Hakları Saklıdır Copyright 2006