Tıbbi Mikrobiyoloji Uzmanlığı

Bu kararname ile “Bakteriyoloji” uzmanlığı yanına aldığı “intani hastalıklar” ekinden bağımsız olarak yeniden uzmanlık alanlarında müstakilen “Bakteriyoloji” olarak yer almıştır. Görüldüğü gibi laboratuvar uzmanlığına yönelik işlemler zaman zaman dikkatten düşmüş ama eksikliklerin fark edilmesi üzerine yeniden tesis edilmiştir. Bu kararnameden sonra 14 Haziran 1961 tarih ve 10828 sayılı Resmi Gazete’de 1219 sayılı kanunun 9.maddesine dayanılarak Bakanlar Kurulunca hazırlanan yeni “Tababet İhtisas Tüzüğü” yürürlüğe konulmuştur(8). Bu tüzüğe göre;

Madde 1 — Tababet veya onunla ilgili bir dalda ihtisas belgesi almak, bu Tüzük hükümlerine bağlıdır.

Madde 2 — Tababet veya onunla ilgili Üniversite sonrası eğitim iki ana bölüme ayrılmıştır.

A — TIP ve ŞİRÜRJİ ALANINDA İHTİSAS,

B — YARDIMCI ve TEMEL TIP BİLİM DALLARINDA İHTİSAS.

Bu tüzük hükümlerine göre laboratuvar uzmanlıkları “Yardımcı ve Temel Tıp Bilim Dallarında İhtisas” başlığı altına alınmıştır.

Bunun hemen arkasından tüzük yeniden düzenlenerek 6 Eylül 1962 tarih ve 11199 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır(9). Yeni tüzüğe göre;

Tababet Uzmanlık Tüzüğü Genel hükümler

Madde 1 — Tababet ve onunla ilgili dallarda uzman olmak ve uzmanlık belgesi almak bu Tüzük hükümlerine tabidir.

Madde 2 — Tababet ve onunla ilgili dallarda uzmanlık dört ana bölüme ayrılmış olup, uzmanlar bu dallarda, aşağıda gösterilen sürelerde asistanlık yaparak yetişirler.

Uzmanlık bölümleri şunlardır :

A - Klinik tababet uzmanlıkları;

B - Koruyucu tababet uzmanlıkları;

C - Lâboratuvar uzmanlıkları;

D - Akademik uzmanlıklar.

Bu bölümlerdeki uzmanlık dallarından birbirleriyle ilgili olanlar uzmanlık grupları, ilgili olmayanlar ise uzmanlık dalları halinde gösterilmişlerdir.

Daha sonraki değişiklik 5 Nisan 1973 tarihinde, 7/6229 karar sayısı ile kabul edilen “Tababet uzmanlık Tüzüğü” uygulamaya sokulmuştur(10). Bu tüzükte uzmanlık dalları düzenlenerek klinik veya laboratuvarlara yönelik ayırım yapılmamıştır. Uzmanlık alanımız “Mikrobiyoloji” olarak yer almış ve viroloji, immünoloji, mikoloji, parazitoloji olmak üzere dört adet yan dal uzmanlığı tanımlanmıştır. “Bakteriyoloji ve intani hastalıklar” bu tüzükte “Bakteriyoloji ve infeksiyon hastalıkları” olarak yer almış, herhangi bir yan dal uzmanlığı tanımlanmamıştır.

Bu tüzükte belirtilen uzmanlık dalları için gereken asistan sayılarını 22 Mayıs 1974 tarih ve 14893 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır(11).

Laboratuvar branşlara atıf yapılmamasına karşın bu kararnamede Radyoloji, Mikrobiyoloji, Biyokimya ve Patolojik Anatomi laboratuvar branş olarak gösterilirken, “Bakteriyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları” klinik branşlar içinde yer almış ve sahip olmaları gereken olanaklar tanımlanmıştır. Fonksiyonları da olanaklarına göre düzenlenmiştir.

Bu kararnameden yaklaşık on yıl sonra, 23 Kasım 1983 tarih ve 18230 sayılı Resmi Gazete’de 1219 sayılı kanunun 9.maddesine dayanılarak Tababet Uzmanlık Tüzüğünde değişiklikler yapıldığı yayımlanmıştır(12). Bu tüzükte Uzmanlık Ana dalları, rotasyonları ve yan dalları belirlenmiştir. Ancak klinik veya laboratuvar uzmanlık alanları şeklinde bir tasnif yapılmamış olmasının yanında uzmanlık alanımız “Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji” şeklinde tanımlanmış, Bakteriyoloji ve İnfeksiyon hastalıkları “Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji” olarak tanımlanmış ve benzer kökenlerden gelen bu iki uzmanlık dallarının birinin klinik birinin laboratuar branş olmasına karşın “Klinik Mikrobiyoloji” kümesi yönünden birbirine girift anlaşılmasına neden olunmuştur.

Mevzuat dikkatle incelendiğinde, “Tababet Uzmanlık Tüzüğü” olarak bilinen mevzuat 20 Şubat 1997 tarih ve 22911 sayılı Resmi gazete’de “Tababet Uzmanlık Yönetmeliği” olarak mevzuatta yer aldığı izlenmektedir(13).

Daha sonra yeni bazı değişikliklerin yapıldığı mevzuatta Tababet Uzmanlık Yönetmeliği, “Tıpta Uzmanlık Tüzüğü” olarak 19 Haziran 2002 tarih ve 24790 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır (14). Yine klinik veya laboratuvar uzmanlık dalları ile ilgili bir tasnif yapılmamış ancak uzmanlık alanımız “Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji” olarak yer alırken isim benzerliği nedeniyle klinik bir branş olan ““Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji” ise “Enfeksiyon hastalıkları” uzmanlığı olarak yer almıştır.

Son olarak 18 Temmuz 2009 tarih ve 27292 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış olan yönetmelik (Karar sayısı:2009/15153) tamamen değiştirilmiş ve yeni ismiyle “Tıpta ve Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi Yönetmeliği” olarak karşımıza çıkmıştır(15). Ancak bu yönetmelikte de 1928 den itibaren 1974’e kadar “Laboratuvar Uzmanlık Dalları”na vurgu yapılırken artık branşlar oturmuştur ve uzmanlık alanlarının görevleri belirlenmiştir öngörüsüyle olduğunu düşünebileceğimiz tanımlama artık kullanılmamıştır. Bu yönetmelik ile uzmanlık alanımız “Tıbbi Mikrobiyoloji” olarak yer alırken Enfeksiyon Hastalıkları tekrar “Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji” olarak yer almıştır.

Bu yönetmelikte yer alan uzmanlık dalları çizelgesi 20 Nisan 2011 tarih ve 27916 sayılı resmi gazetede 1219 sayılı kanuna ek madde eklenerek kanunlaşmış olduğu görülmektedir (16). Bugün uygulamada olan uzmanlık çizelgesi 1219 sayılı kanuna yapılan ek ile 6225 sayılı kanun içeriğinde bulunan uzmanlık ana dalları ve eğitim süreleri tanımlanmıştır. Çizelgede, Tıbbi Mikrobiyoloji uzmanlarının Enfeksiyon Hastalıkları uzmanlığını alabilmeleri için sınava girerek 3 yıl Enfeksiyon hastalıkları ve Klinik mikrobiyoloji uzmanlık alanında, Enfeksiyon Hastalıkları uzmanlarının da Tıbbi Mikrobiyoloji uzmanı olmak istemeleri durumunda sınava girerek “Tıbbi Mikrobiyoloji” alanında iki yıl eğitim almaları gerektiği, görülmektedir. Böylece, çeşitli nedenler ve Danıştaya açılan davalarla süregelen uzmanlık alanlarındaki değişiklikler de kanunlaştırılmıştır.

Resmi Gazete’nin 25 Ağustos 2011 tarih ve 28036 sayılı nüshasında “Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliği” yayımlanmıştır(17). Bu yönetmelik yeniden çeşitli itirazlar üzerine yeniden düzenlenerek 9 Ekim 2013 tarih ve 28790 sayılı resmi gazetede yayımlanmıştır(18). Ancak hem derneğimiz KLİMUD’ un hem de başka kuruluşların bu yönetmeliğe hukuki itirazları halen sürdürmektedir.

Bu yönetmeliğin çeşitli yerlerinde geçen uzman tanımı aşağıda açıklandığı gibi yapılmıştır. “p) Uzman: Tıpta uzmanlık mevzuatına göre bir laboratuvar ana dalı veya yan dallarından birinde uzmanlık eğitimini tamamlayarak o alanda sanatını uygulama hakkı ve uzman unvanını kullanma yetkisi kazanmış ve uzmanlık alanında müstakilen bir laboratuvarı yönetmeye yetkili olan kişiyi” tanımlar.

Burada karşımıza çıkan önemli ve çözülmesi gereken bir konu 1974 itibariyle mevzuatta üzerinde durulmayan “…….. bir laboratuvar ana dalı veya yan dallarından birinde uzmanlık eğitimini….” denmesine karşın “Laboratuvar Ana Dalları” nın Tıpta ve Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi yönetmeliğinde 6225 sayılı kanunla 1219 sayılı kanuna yapılan ekte bu tanımın yerleştirilmemiş olmasıdır. Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji ile Tıbbi Mikrobiyoloji ilişkisi kanun ile aşağıda ki tabloda görüldüğü gibi tanımlanmıştır. Yani geçiş için yan dal sınavına girerek ek eğitim alınması zorunlu hale getirilmiştir.

Tablo: 6225 sayılı Kanun İle Tanımlanmış Ek Çizelge

13- Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji	5 yıl	Tıbbi Mikrobiyoloji uzmanı tabibler için 3 yıl
41- Tıbbi Mikrobiyoloji	4 yıl	Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji uzmanları için 2 yıl

Özetlemek gerekirse günümüzde “Tıbbi Mikrobiyoloji” adını almış olan uzmanlık alanımız 1929 yılından beri var olan “Bakteriyoloji” adıyla başlamış, 1947’de “Bakteriyoloji ve intanı hastalıklar” olarak devam etmiş, 1956’da tekrar eski adına “Bakteriyoloji” dönmüş, 1973 yılında “Mikrobiyoloji”, 1983 yılında “Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji”, 2002 yılında “Tıbbi Mikrobiyoloji” adını alarak günümüze ulaşmıştır. Uzmanlık eğitimlerinin düzenlendiği günden itibaren müstakiliyetini sürdüregelmiştir.

Ülkemiz için uzun sayılacak 85 yıllık serüven içinde uzmanlık alnımızla ilgili olarak 1931 yılında “Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti” derneği kurulmuş ve mikrobiyoloji alanıyla ilgili yakın branşlarda çalışan insanların bu derneğe üye olması sağlanmıştır. Zaman içinde uzmanlık alanlarının gelişimi, özlük ve hukuki sorunların yüksek sıklıkta karşımıza çıkması neticesinde bir bilim derneği olarak kurulmuş olan bu derneğin bazı dava konularına “Tıbbi Mikrobiyoloji” uzmanlarını ilgilendiren konularda müdahil olamaması neticesinde oluşan boşluğu doldurmak üzere 25 Mayıs 2009 da Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği “KLİMUD” kurularak hem bilimsel, hem sosyal hem hukuk alanında Tıbbi Mikrobiyoloji Uzmanlarının sivil toplum örgütü olma yükümlülüğünü biz uzmanların kabulüyle üstlenmiştir.

Kaynakça:

1. Türk Sağlık Mevzuatı, Ankara Tabip Odası yayınları-No:3 (2.Baskı), İmaj Matbaası 1998-İzmir
2. Resmi Gazete: 30.3.1927, Sayı:580, Kanun No 992: Şeriri ve Taharriyat ve Tahlılat Yapılan ve Masli Teamüller Aranılan Umuma Mahsus Bakteriyoloji ve Kimya Laboratuvarları Kanunu,
3. Resmi Gazete 14.4.1928 tarih 863 sayı, Kanun No 1219: Tababet ve Şuabatı San'atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun,
4. Resmi Gazete 29.06.1929 tarih ve 1228 sayı, 8034 nolu Kararname.
5. Resmi Gazete 09.08.1947 tarih ve 6680 sayı, Bakanlar Kurulu Kararı.
6. Resmi Gazete 8.03.1949 tarih ve 7150 sayı.
7. Resmi Gazete 20 Ocak 1956 tarih ve 6379 karar sayılı Kararname.
8. Resmi Gazete 14 Haziran 1961 tarih ve 10828 sayı.
9. Resmi Gazete 6 Eylül 1962 tarih ve 11199 sayı.
10. Resmi Gazete 5 Nisan 1973 tarihi ve 7/6229 karar sayısı ile kabul edilen “Tababet uzmanlık Tüzüğü”
11. Resmi Gazete 22 Mayıs 1974 tarih ve 14893 sayı.
12. Resmi Gazete 23 Kasım 1983 tarih ve 18230 sayı.
13. Resmi Gazete 20 Şubat 1997 tarih ve 22911 sayı, “Tababet Uzmanlık Yönetmeliği”
14. Resmi Gazete 19 Haziran 2002 tarih ve 24790 sayı, “Tıpta Uzmanlık Tüzüğü”
15. Resmi Gazete 18 Temmuz 2009 tarih ve 27292 sayı (Karar sayısı:2009/15153) “Tıpta ve Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi Yönetmeliği”
16. Resmi Gazete 20 Nisan 2011 tarih ve 27916 sayı, resmi gazetede 6225 sayılı kanun.
17. Resmi Gazete 25 Ağustos 2011 tarih ve 28036 sayı, “Tıbbi Laboratuvar Yönetmeliği”
18. Resmi Gazete 9 Ekim 2013 tarih ve 28790 sayı, “Tıbbi Laboratuvar Yönetmeliği”